Hệ miễn dịch của tôm là gì? Cách tăng hệ miễn dịch hiệu quả

Hệ thống miễn dịch của tôm là gì?

Bạn có biết rằng tôm cũng có một hệ thống miễn dịch để bảo vệ cơ thể khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài? Đúng vậy, mặc dù không có hệ thống miễn dịch mạnh mẽ và phức tạp như ở động vật có xương sống, tôm vẫn sở hữu một cơ chế phòng thủ tốt trước mầm gây bệnh.

Hệ miễn dịch của tôm bao gồm hai thành phần chính: miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thu được. Chúng phối hợp với nhau để nhận diện và loại bỏ các tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể tôm. Đặc biệt là các loại vi khuẩn, virus, ký sinh trùng gây bệnh.

Hệ miễn dịch của tôm là gì?

Cơ chế hoạt động của hệ miễn dịch trên tôm

Khi có mầm bệnh xâm nhập, hệ thống miễn dịch bẩm sinh của tôm sẽ được kích hoạt đầu tiên. Các tế bào miễn dịch như tế bào hạt, tế bào máu, tế bào giống bạch cầu sẽ nhanh chóng nhận diện và tiêu diệt mầm bệnh thông qua các cơ chế thực bào, sản sinh các chất kháng khuẩn và hoạt hóa bổ thể.

Nếu mầm bệnh vượt qua được hàng rào bảo vệ đầu tiên, hệ miễn dịch thu được sẽ được kích hoạt. Các protein đặc biệt gọi là kháng thể sẽ được tổng hợp, giúp nhận diện đặc hiệu và vô hiệu hóa mầm bệnh. Đây chính là trí nhớ miễn dịch, giúp tôm đáp ứng nhanh và mạnh hơn khi gặp lại cùng một loại mầm bệnh.

Phân biệt với hệ thống miễn dịch của người

Mặc dù có cùng chức năng bảo vệ cơ thể, hệ miễn dịch của tôm và người có nhiều điểm khác biệt. Hãy cùng tìm hiểu nhé:

Sự khác biệt này phản ánh quá trình tiến hóa lâu dài của hệ miễn dịch, từ đơn giản ở động vật không xương sống như tôm đến phức tạp và chuyên biệt hóa cao ở động vật có vú như người.

Các thành phần của hệ miễn dịch tôm

Hệ miễn dịch của tôm gồm hai phần chính: dịch bao quanh tế bào (huyết tương) và các tế bào miễn dịch (huyết bào). Trong huyết tương có các protein miễn dịch như protein kháng vi khuẩn, protein kích hoạt bổ thể, lectin, chất đông máu... Chúng tham gia nhận diện, vô hiệu hóa và tiêu diệt các tác nhân xâm nhập.

Các tế bào miễn dịch chủ yếu gồm tế bào hạt, tế bào giống bạch cầu, tế bào máu... Chúng hoạt động như những "chiến binh" thực thụ, trực tiếp tiêu diệt mầm bệnh thông qua thực bào và sản sinh ra các hóa chất kháng khuẩn.

Mỗi thành phần của hệ miễn dịch đều có những vai trò riêng, nhưng chúng luôn phối hợp chặt chẽ với nhau để tạo nên một hệ thống phòng thủ vững chắc.Miễn dịch bẩm sinh giúp tôm chống lại nhiều loại mầm bệnh khác nhau một cách nhanh chóng và hiệu quả. Trong khi đó, miễn dịch thu được cho phép tôm nhận diện đặc hiệu từng loại mầm bệnh và tạo phản ứng mạnh mẽ hơn. Cả hai cơ chế này đều rất quan trọng đối với sức khỏe của tôm. Sự suy yếu của bất kỳ thành phần nào cũng sẽ khiến tôm trở nên dễ bị bệnh hơn.

Các thành phần của hệ miễn dịch tôm

Hệ miễn dịch bẩm sinh và đặc hiệu

Hệ miễn dịch bẩm sinh là tuyến phòng thủ đầu tiên, có sẵn ngay từ khi tôm nở. Nó gồm các hàng rào vật lý như vỏ kitin, màng nhầy và các phản ứng miễn dịch tức thì không đặc hiệu như thực bào, hoạt hóa bổ thể.

Ngược lại, miễn dịch đặc hiệu chỉ xuất hiện sau khi tôm tiếp xúc với mầm bệnh. Nó cho phép tôm nhận diện chính xác và loại bỏ những kháng nguyên mà chúng đã gặp trước đó. Tuy nhiên, miễn dịch đặc hiệu của tôm còn khá hạn chế và cần thời gian để phát triển.

Miễn dịch đặc hiệu của tôm dựa trên sự hoạt động của các protein bám bề mặt tế bào gọi là thụ thể nhận dạng mẫu (PRRs). Các thụ thể này có khả năng nhận diện các phân tử đặc trưng của vi sinh vật gây bệnh (PAMPs).

Khi phát hiện PAMPs, PRRs sẽ gắn vào chúng và gửi tín hiệu vào bên trong tế bào. Từ đó kích hoạt các phản ứng miễn dịch như sản xuất kháng thể, hoạt hóa bổ thể, kích thích tế bào miễn dịch tiêu diệt mầm bệnh.

Điều thú vị là thụ thể miễn dịch của tôm có thể thay đổi và đa dạng hóa. Điều này giúp tôm nhận diện ngày càng nhiều loại mầm bệnh hơn, dù tốc độ chậm hơn so với động vật có xương sống.

Các hệ miễn dịch khác của tôm

Bên cạnh miễn dịch trong cơ thể, tôm còn sở hữu một hệ miễn dịch độc đáo trên bề mặt và đường tiêu hóa. Màng nhầy trên phần ngoài cơ thể và ruột của tôm chứa nhiều protein kháng khuẩn như lysozyme, crustin, penaeidin... Chúng hoạt động như một rào cản sinh học, ngăn chặn sự xâm nhập của vi sinh vật gây bệnh.

Hơn nữa, các enzyme tiêu hóa và axit trong dạ dày tôm cũng góp phần tiêu diệt vi khuẩn, virus có hại. Đây là lý do tại sao tôm thường ít bị nhiễm bệnh qua đường ăn uống hơn so với các đường khác.

Hệ miễn dịch bẩm sinh và đặc hiệu

Kích hoạt hệ thống miễn dịch của tôm

Để hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả, chúng ta cần kích hoạt và tăng cường chức năng của nó. Có nhiều cách để làm điều này:

• Sử dụng vaccine: Vaccine kích thích cơ thể tôm sản sinh kháng thể đặc hiệu để chống lại bệnh.

• Sử dụng chất kích thích miễn dịch: Các chất như glucan, chitosan, vitamin C... giúp tăng cường hoạt động của tế bào miễn dịch.

• Cải thiện môi trường nuôi: Môi trường sạch, không “stress” sẽ giúp tôm khỏe mạnh và nâng cao sức đề kháng.

• Bổ sung thức ăn chất lượng: Các loại thức ăn giàu protein, chất chống oxy hóa, khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng miễn dịch.

Ảnh hưởng của môi trường và di truyền đến hệ miễn dịch của tôm

• Môi trường nuôi có tác động rất lớn đến khả năng miễn dịch của tôm. Những yếu tố bất lợi như nhiệt độ dao động, ô nhiễm, mật độ nuôi cao... đều gây stress và suy yếu hệ miễn dịch.

• Ngược lại, môi trường nuôi ổn định với các thông số chất lượng nước tốt sẽ giúp tôm phát triển khỏe mạnh và nâng cao sức đề kháng với bệnh tật. Do đó, việc quản lý môi trường nuôi là rất quan trọng để duy trì hệ miễn dịch của tôm.

• Giống như các đặc tính khác, khả năng miễn dịch của tôm cũng chịu ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền. Những cá thể có gen miễn dịch tốt thường khỏe mạnh và ít bị bệnh hơn.

• Hiện nay, các nhà khoa học đang nghiên cứu chọn tạo ra các dòng tôm có hệ miễn dịch vượt trội thông qua lai tạo và chọn lọc. Đây được xem là giải pháp lâu dài để nâng cao sức khỏe của tôm nuôi.

Ảnh hưởng của môi trường và di truyền đến hệ miễn dịch của tôm

Tăng cường hệ miễn dịch cho tôm nuôi

Để giúp hệ miễn dịch của tôm luôn khỏe mạnh và chống chọi tốt với bệnh tật, người nuôi cần chủ động tăng cường hệ miễn dịch cho tôm. Bên cạnh việc tạo môi trường sống tối ưu, bổ sung thức ăn dinh dưỡng, người nuôi có thể sử dụng thêm các chế phẩm sinh học chuyên biệt.

• Các chế phẩm sinh học chứa hoạt chất tăng cường miễn dịch và vi sinh vật có lợi đã được chứng minh là có tác dụng rất tích cực đối với tôm. Một số sản phẩm tiêu biểu như:

• Chế phẩm chứa beta glucan, nucleotide tăng cường hoạt động của tế bào miễn dịch

• Chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus, nhiều loại enzyme giúp cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột

• Chế phẩm chứa chiết xuất từ nấm, tảo giúp kích hoạt phản ứng miễn dịch và tăng sức đề kháng

• Việc sử dụng các chế phẩm sinh học cần tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất và có sự tư vấn của chuyên gia. Kết hợp với các biện pháp chăm sóc tốt, chúng sẽ giúp tăng cường đáng kể hệ miễn dịch và nâng cao sức khỏe của tôm nuôi.

Ngoài ra, việc quản lý và sử dụng hóa chất xử lý nước cấp cũng vô cùng quan trọng, giúp loại bỏ mầm bệnh và diệt khuẩn hiệu quả. Chlorine là chất được sử dụng phổ biến trong ao nuôi tôm, sản phẩm được Hóa Chất Đông Á sản xuất dạng bột ở quy cách 45kg 1 thùng. Chúng tôi phân phối trên toàn quốc từ các hộ nuôi nhỏ lẻ cho đến các doanh nghiệp nuôi tôm với quy mô lớn. Liên hệ ngay số điện thoại 0822 525 525 để được tư vấn cách sử dụng chi tiết nhất. 

Tóm lại hệ miễn dịch của tôm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phòng ngừa dịch bệnh.Chúc các bạn luôn thành công với nghề nuôi tôm và hy vọng bài viết này đã cung cấp những kiến thức hữu ích về hệ miễn dịch của tôm.