1. Phóng xạ là gì?
Định nghĩa phóng xạ là gì?
Chất phóng xạ là những chất có khả năng chuyển đổi năng lượng và phát ra các loại bức xạ trong quá trình phân rã hạt nhân.
Các loại bức xạ này có thể bao gồm photon, electron, neutrino, proton, neutron hoặc alphas.
Một số trong số này được gọi là hạt ion hóa, và khi chúng phát ra với tốc độ cao, có thể tạo thành các tia phóng xạ hoặc bức xạ ion.
Tác động của các chất phóng xạ lên cơ thể phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc.
Trong trường hợp tiếp xúc thấp, triệu chứng thường không rõ ràng và có thể phát triển âm ỉ theo thời gian. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với lượng lớn chất phóng xạ gần giới hạn tối đa, triệu chứng bất thường thường xuất hiện sau 7-10 ngày.
2. Nguồn gốc của phóng xạ
Nguồn gốc của phóng xạ
Tiếp theo mời bạn cùng tìm hiểu về nguồn gốc của phóng xạ cụ thể ngay dưới đây.
Nguồn phóng xạ là những tài liệu hoặc vật chất có khả năng phát ra các loại tia bức xạ như tia gamma, hạt alpha, hạt beta và neutron.
Một số nguyên tử có khả năng phóng xạ thì sẽ được gọi là đồng vị phóng xạ, trong khi các nguyên tử không có tính chất này được gọi là đồng vị bền.
Khi một nguyên tố chỉ chứa các đồng vị phóng xạ mà không có bất kỳ đồng vị bền nào, nó được xem là một nguyên tố phóng xạ, và vật chất chứa chúng được gọi là chất phóng xạ.
Một số nguồn phóng xạ cụ thể bao gồm:
Than có thể chứa các chất phóng xạ như urani và thorium, và khi đốt cháy, chúng có khả năng phát ra tia bức xạ và thải vào không khí, ảnh hưởng đến môi trường.
Các vụ thử vũ khí hạt nhân để lại các đồng vị phóng xạ tồn tại trong môi trường trong thời gian dài. Một số chất phóng xạ vẫn còn tồn tại từ những vụ nổ này.
Ngoài ra, các chất phóng xạ tồn tại tự nhiên, và các hạt từ phản ứng hạt nhân trong bầu khí quyển trái đất tạo ra các tia phóng xạ thứ cấp, nhưng bầu khí quyển giúp chúng ta chắn giữ chúng tránh xa.
3. Ứng dụng quan trọng của phóng xạ trong đời sống
Ứng dụng quan trọng của phóng xạ trong đời sống
Cùng điểm qua các ứng dụng nổi bật của phóng xạ trong đời sống: hiện nay.
Phóng xạ đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và điều trị y học hạt nhân. Chất phóng xạ được sử dụng để đánh dấu và theo dõi quá trình sinh lý. Ví dụ, I131 sử dụng để xác định cung lượng tim và hoạt động tuyến giáp. P32 sẽ giúp xác định các khối u ác tính. Technetium-99m, kết hợp với thiết bị quét ảnh phóng xạ, hữu ích trong việc nghiên cứu cấu trúc giải phẫu cơ quan. Cobalt-60 và cesium-137 được sử dụng để điều trị ung thư, giúp làm giảm thiệt hại cho mô khỏe mạnh xung quanh.
Ứng dụng quan trọng của phóng xạ trong công nghiệp là việc sản xuất điện dựa trên năng lượng phân hạch của Uranium trong các lò phản ứng hạt nhân. Đồng thời, đồng isotope phóng xạ cũng được sử dụng để đo độ dày và mật độ của tấm kim loại, kiểm tra đột biến ở cây trồng để bảo vệ thực phẩm khỏi vi khuẩn gây bệnh.
Trong lĩnh vực khoa học, phóng xạ đóng vai trò quan trọng trong việc xác định tuổi thọ của các vật liệu địa chất, loại đá, và nghiên cứu khảo cổ học. Phương pháp sử dụng đồng isotope C-14 là một ví dụ tiêu biểu.
4. Điểm danh một số chất phóng xạ có thể gây ra ung thư
Các chất phóng xạ có thể gây ra ung thư bằng cách ảnh hưởng đến di truyền và quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Các loại chất phóng xạ gây ung thư chủ yếu bao gồm:
Gồm 2 proton và 2 neutron, được phát ra bởi các chất phóng xạ như Radium, Uranium và Plutonium. Chúng có khả năng xuyên thấu thấp trên da, nhưng nếu tiếp xúc hoặc nhiễm chúng qua thực phẩm, có thể gây hại sức khỏe.
Đây là electron (-) được phát ra khi một neutron phân rã thành proton từ các chất phóng xạ không ổn định như Iodine - 131 và Cesium - 137. Hạt Beta có khả năng xâm nhập sâu hơn vào cơ thể qua da.
Là một trong hai loại hạt tạo nên hạt nhân nguyên tử, không mang điện tích. Chúng được giải phóng từ các chất phóng xạ hạt nhân như Californium - 252 và có khả năng thâm nhập vào cơ thể.
Tia gamma được tạo ra từ các hạt gamma, là photon có năng lượng lớn và tần số cao. Chúng có khả năng xuyên thấu qua vật chất dễ dàng và có thể xâm nhập sâu vào cơ thể.
Việc chất phóng xạ gây ra ung thư thường xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với liều lượng vượt quá ngưỡng quy định, ảnh hưởng đến di truyền và quá trình trao đổi chất. Trong nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, chế biến sản phẩm tiêu dùng và y học, chất phóng xạ được sử dụng với mục đích cụ thể và theo quy định.
5. Dấu hiệu để nhận biết bị phơi nhiễm chất phóng xạ
Dấu hiệu để nhận biết bị phơi nhiễm chất phóng xạ
Khi cơ thể tiếp xúc với phóng xạ, xuất hiện một loạt triệu chứng như sau:
Đây là triệu chứng phổ biến và thường xuất hiện ngay giai đoạn đầu. Mức độ nôn và buồn nôn tăng theo lượng phóng xạ tiếp xúc. Trường hợp này có thể dẫn đến tình trạng nguy hiểm đặc biệt nếu xuất hiện ngay sau tiếp xúc với tia phóng xạ.
Sự xuất hiện của chảy máu ở nhiều vùng khác nhau như lợi, mũi, khoang miệng, nội tạng, hoặc nôn ra máu.
Tốc độ tăng trưởng nhanh của các tế bào nhiễm phóng xạ gây kích thích đường ruột và dẫn đến hiện tượng đi ngoài ra máu.
Vùng da tiếp xúc với phóng xạ dễ trở nên đỏ, nổi mụn nước, và có thể bị tổn thương giống như khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá lâu.
Tế bào chân lông và tóc bị tổn thương khi tiếp xúc với phóng xạ, dẫn đến tình trạng rụng tóc trong thời gian ngắn.
Phóng xạ có thể làm cho cơ thể mệt mỏi và suy yếu, thường kèm theo giảm số lượng hồng cầu trong máu và tăng nguy cơ hôn mê.
Dấu hiệu nhân biết nhiễm phóng xạ
Đau cổ họng có thể xuất hiện khi cơ thể tiếp xúc với tia phóng xạ.
Phóng xạ làm giảm số lượng bạch cầu, giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, dẫn đến nguy cơ cao mắc các bệnh viêm nhiễm.
Phóng xạ có thể gây ra bệnh ung thư phổi và gây hủy hoại mạch máu nhỏ, có thể gây suy tim và tử vong.
Các tuyến tiền liệt, tinh hoàn, và buồng trứng có thể bị suy thoái và gây ra nguy cơ ung thư vú.
Tiếp xúc với phóng xạ có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư máu và bệnh máu trắng.
Phơi nhiễm phóng xạ là một tình huống rất nguy hiểm, có tác động lớn đến sức khỏe và tính mạng. Chúng ta cần tận hưởng cảnh giác khi tiếp xúc với tia phóng xạ, cho dù đó là từ nguồn tự nhiên hay nguồn nhân tạo.
Hy vọng với những thông tin hóa chất Đông Á chia sẻ phía trên, đã phần nào giúp bạn đọc hiểu hơn về, phóng xạ là gì? cùng những thông tin quan trọng của phóng xạ. Nếu có bất kỳ thắc mắc, hay muốn góp ý bổ sung thêm thông tin cho bài viết bạn có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi ngay trên website này.