Tại sao nước biển lại mặn? Nguyên nhân và ảnh hưởng đến môi trường

Nguyên nhân và những ảnh hưởng đến môi trường

1.Tại sao nước biển lại mặn?

Như chúng ta đã biết, ⅔ bề mặt Trái Đất được bao phủ bởi nước, trong đó đến 97% là nước biển mặn, 3% còn lại là nước ngọt và 2% là nước nằm sâu dưới đất hoặc bị đóng băng. 

Vậy nguyên nhân do đâu mà nước biển lại quá mặn như vậy, mặn đến nỗi mà con người không thể sử dụng cho mục đích sinh hoạt được. Đó là do hàm lượng muối có trong nước biển quá lớn, khi kết hợp với các hợp chất và khoáng chất như bicarbonat, kali nitrat sẽ chiếm đến 85% lượng chất rắn hòa tan.

Theo như ước tính, trung bình các đại dương trên Trái Đất thường chứa khoảng 3,5% muối nên tổng cộng có khoảng 50 triệu tỷ tấn muối ở đại dương. Chính vì vậy, nước biển sẽ mặn hơn các loại nước thông thường.

Thông thường, muối được tích tụ ở đại dương theo nhiều hình thức khác nhau từ hàng tỷ năm về trước và hàm lượng muối tăng hay giảm đi đều không cố định theo thời gian.

Tuy nhiên, tùy vị trí khác nhau thì độ mặn của nước biển ở các vị trí cũng sẽ khác nhau. Chẳng hạn như, ở các vùng cực thì nước biển sẽ không mặn bằng những chỗ khác do khi băng tan ra sẽ hòa loãng. Đối với các vùng nhiệt đới quanh xích đạo, khi lượng nhiệt nóng tăng lên sẽ khiến lượng nước bốc hơi lớn và khi mưa xuống sẽ làm cho nước biển mặn hơn.

2. Lý giải nguyên nhân nước biển mặn

Nước biển mặn thường do một số nguyên nhân sau đây:

2.1.Lượng muối sinh ra từ các lớp trầm tích và đá

Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến, đó là lượng muối được sinh ra từ các lớp trầm tích, đá ở tận dưới đáy biển. Do khi nước mưa rơi xuống sẽ hòa tan các khoáng chất, muối từ đá cuốn chúng chảy ra sông.

Nguyên nhân do lượng muối sinh ra từ đá và các lớp trầm tích

Sau đó, lượng muối tích tụ ở những con sông lớn, bé dần dần sẽ theo nguồn dòng chảy được đưa tới các đại dương qua các cửa biển. Cứ như vậy, lâu dần lượng muối cứ lắng đọng dần làm cho nước biển mặn. 

2.2.Núi lửa phun trào

Cho dù núi lửa hoạt động ở trên đất liền hay dưới đại dương thì đều có chứa muối lẫn, các khoáng chất và nước biển. Ngoài ra, còn có lượng muối khác thất thoát từ dung nham nằm sâu dưới lớp của những con sông. Khi các lớp magma ở tận dưới đáy đại dương ngoi lên, khiến cho tầng nước ở khu vực này nóng lên.

Bên cạnh đó, khi núi lửa phun trào sẽ xuất hiện dung nham, các loại đất đá lắng lại dưới đáy biển rồi bị hòa tan. 

Núi lửa phun trào

2.3. Nhiệt độ tăng lên

Nguyên nhân tiếp theo, đó là do mặt trời tỏa ra một lượng nhiệt rất lớn khiến cho bề mặt của biển và các con sông bị bốc hơi. Các khoáng chất hòa tan sẽ không bị bay hơi, còn muối ở dưới dần dần được cô đặc lại. Trải qua một khoảng thời gian dài, hàm lượng muối ngày càng nhiều hơn khiến cho nước biển ngày càng mặn thêm.

Nhiệt độ tăng lên

Tuy nhiên, ở những vùng biển gần xích đạo thì nước biển sẽ ít mặn hơn do lượng nước mưa lớn hơn đã pha loãng lượng muối có trong nước biển. Đặc biệt, khi nhiệt độ nóng và không khí không chuyển động được sẽ làm cho hơi nước bão hòa bầu khí quyển bên trên, giúp hạn chế được việc nước bốc hơi.. 

2.4. Dòng chảy từ đất liền

Trên thực tế, lượng muối của các đại dương phần lớn được xuất phát từ đất liền. Bởi khi mưa xuống, các khoáng chất và muối có trong đất khô, đá sẽ được hòa tan và theo dòng chảy ra các con sông.

Khi đó, nước sông cùng các khoáng chất được hòa tan xuống hạ lưu những con sông dưới dạng dung dịch. Mặc dù lượng muối này khá ít nhưng qua một thời gian dài tích tụ và đổ ra các cửa biển dẫn ra đại dương. Chính vì vậy, lượng muối tích tụ dưới đáy biển sẽ bằng lượng muối tăng hàng năm từ các con sông.

Ngoài ra, hàm lượng muối có trong nước biển cũng có một phần đến từ lũ lụt. Sau trận mưa lớn tại các khu vực quanh bờ biển sẽ đổ về đại dương. Từ đó, dòng nước chảy trên bề mặt và hòa tan lượng muối khoáng chất thành dung dịch rồi đổ ra biển. Sau khi bốc hơi sẽ chỉ còn lại lượng muối ở bên dưới.

Lượng muối của các đại dương phần lớn được xuất phát từ đất liền

3. Sự thay đổi độ mặn của nước biển là do đâu?

Theo các nhà nghiên cứu, việc đo lường độ mặn hoặc nồng độ của một số thành phần đặc biệt như NaCl, Magie, Natri thì độ mặn của nước biển lại thay đổi theo khoáng chất. Bên cạnh đó, sự biến thiên của nước biển thường phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: mức độ bay hơi, mức độ băng tan, lượng nước chảy ra biển, chuyển động của sóng, chuyển động của các dòng hải lưu,... tất cả đều là những yếu tố quan trọng.

Nguyên nhân thay đổi độ mặn của nước biển

• Độ mặn của nước biển thường phụ thuộc vào các yếu tố như lượng nước chảy từ sông suối, mức độ bay hơi, tuyết rơi, gió, lượng mưa, mức độ băng tan, chuyển động của các dòng hải lưu và sóng. Tất cả các yếu tố đó đều là nguyên nhân gây ra sự khác nhau về độ mặn của nước biển tại nhiều khu vực trên thế giới.

• So với các khu vực khác, nước biển ở vùng cực thường không mặn bằng bởi vì băng tan hàng năm sẽ làm loãng nước biển. Trong khi đó, ở các vùng nhiệt đới, quanh xích đạo có lượng nhiệt nóng làm lượng hơi nước bốc lên gấp nhiều lần ở nơi khác, khiến nước biển ở đó mặn hơn.

• Biển Đen và khu vực vịnh Ba Tư là hai vùng biển có độ mặn nhất, đây là khu vực có tốc độ bay hơi của nước biển cao nhất. Giữa các đại dương thì Đại Tây Dương có mức độ mặn của nước biển lớn nhất với độ mặn trung bình vào khoảng 37,9 o/ô.

Tuy nhiên, do sự biến đổi của khí hậu nên độ mặn của nước biển có thể sẽ có sự khác biệt về lớn hơn. Đặc biệt, khí hậu ấm hơn dẫn đến mưa nhiều và tan băng ở Bắc bán cầu nhiều hơn so với ở Nam bán cầu, từ đó có khả năng làm thay đổi độ mặn của biển.

4. Những tác động khiến cho nước biển mặn 

Hiện tượng nước biển mặn thường chỉ xảy ra ở các khu ven biển, ở các vùng trũng. Tuy nhiên, khi mùa khô kéo dài làm cho nước ngọt ngày càng cạn kiệt, dẫn đến quá trình xâm nhập nước vào trong đất liền càng nhanh và sâu hơn. Chính vì vậy, không chỉ các nguồn nước ở ao hồ, sông suối mà còn cả ở những mạch nước ngầm và mạch nước giếng khoan.

Mặc dù có nhiều nguyên nhân tác động làm cho nước biển mặn nhưng nguyên nhân lớn nhất vẫn là sự tác động của con người và thiên nhiên gây ra. 

• Tác động từ thiên nhiên:

Tốc độ bổ sung nước ngầm từ lượng mưa bị ảnh hưởng rất nhiều do sự biến thiên thất thường của khí hậu. Đương nhiên, sự tăng giảm thất thường nước mưa cũng dẫn đến sự thay đổi đặc tính của nước khiến hình thành nước lợ và nước mặn.

Ngoài ra, hiệu ứng nhà kính làm cho băng tan nhanh ở hai cực, đẩy mực nước biển tăng lên khiến nước biển dâng trào vào đất liền, gây ra ảnh hưởng đến mạch nước ngầm. 

• Tác động con người:

Những hoạt động gây ra hao hụt nước đổ về hạ lưu, chẳng hạn như khai thác dòng nước đầu nguồn, xây dựng các đập thủy điện, khiến cho nước biển xâm nhập được vào các khu vực có địa hình thấp. Đồng thời, khi thủy triều dâng cao có thể làm nước biển đổ ngược lại về các con sông, khiến nước bị nhiễm mặn.

Và một lý do nữa dẫn đến hiện tượng nước nhiễm mặn đó là hoạt động khai thác mạch nước ngầm gần biển, hoạt động này làm tăng nguy cơ nhiễm mặn của nước ngầm.

Đặc biệt, nước tưới cây được lấy từ các con sông thường chứa lượng khoáng cực lớn, vì vậy khi cây không thể hấp thụ hết sẽ dẫn đến hiện tượng tích tụ, làm nước ngày càng nhiễm mặn.

Trên đây là những kiến thức quan trọng lý giải nguyên nhân tại sao nước biển lại mặn. Hi vọng với những thông tin này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về hiện tượng này.