Mật rỉ đường là gì?
Mật rỉ đường còn gọi là rỉ mật, mật rỉ, rỉ đường,… có tên trong tiếng anh là Molasses. Nó là một loại chất lỏng đặc sánh thu được sau khi đã rút đường bằng phương pháp cô đặc và kết tinh. Trong mật rỉ đường, đường sucroza với một ít fructoza và glucoza là thành phần chính.
Mật rỉ đường là gì
Thành phần các chất có trong mật rỉ đường là gì?
Tùy vào giống mía, thời tiết, đặc điểm đất đai, giai đoạn thu hoạch mía và quy trình sản xuất của từng nhà máy mà mỗi loại mật rỉ đường sẽ có đặc điểm về thành phần dinh dưỡng, màu sắc, mùi vị và độ nhớt khác nhau.
Thành phần tiêu chuẩn có trong mật rỉ được chia thành 3 phần, đó là đường, chất hữu cơ và chất khoáng.
Đường
Các loại gluxit hòa tan (đường đôi và đường đơn, chủ yếu là đường sucroza) là thành phần dinh dưỡng chính có trong rỉ mật. So với mía thì tổng lượng đường trong rỉ mật của cải đường thường thấp hơn nhưng lại chứa hầu như toàn bộ là sucroza.
Chất hữu cơ không phải đường
Tính chất vật lý, đặc biệt là độ nhớt dính của mật rỉ phụ thuộc vào các chất hữu cơ không phải là đường của rỉ mật. Chúng chủ yếu bao gồm các loại gluxit như các axit hữu cơ, tinh bột, các hợp chất chứa nito.
Chất khoáng
Trong mật rỉ có chứa một lượng khoáng chất rất dồi dào, đặc biệt là Na, Mg, K và S. Ngoài ra chúng còn chứa một lượng đáng kể các nguyên tố vi lượng như Cu, Mn, Fe, Zn,...
Chi tiết cách làm mật rỉ đường
Nguyên liệu để sản xuất ra mật rỉ có thể là mía đường hoặc củ cải đường. Tuy nhiên, dựa vào điều kiện khí hậu và đặc điểm canh tác thì rỉ đường tại nước ta được sản xuất từ mía.
Cụ thể thì quá trình sản xuất mật rỉ sẽ được diễn ra như sau:
- Mía khi tới kì thu hoạch sẽ được cắt bỏ phần lá, giữ lại phần thân và được làm sạch. Sau đó mang đi nghiền hoặc cắt nhỏ rồi ép lấy nước.
- Nước mía sau đó sẽ được mang đi đun sôi đến khi cô đặc lại để tạo ra các tinh thể đường.
- Các tinh thể đường sẽ được tách ra làm thành phẩm là đường mía, còn phần mật mía sót lại sẽ tiếp tục được đem đi để cô đặc.
- Sau khoảng 3 lần cô đặc, các tinh thể đường hầu như không thể được tạo ra thêm bằng các biện pháp thông thường. Phần chất lỏng còn lại này chính là mật rỉ đường.
Quá trình sản xuất mật rỉ đường
Theo thống kê, cứ khoảng 100 tấn mía cây sẽ sản xuất ra 3 - 4 tấn mật rỉ đường nguyên chất.
Các ứng dụng quan trọng của mật rỉ đường
Mật rỉ đường là một sản phẩm phụ của ngành công nghiệp sản xuất đường. Tuy nhiên nhờ có thành phần dinh dưỡng và khoáng cao mà mật rỉ đường được sử dụng trong rất nhiều lĩnh vực của cuộc sống, cụ thể là:
Trong nông nghiệp
Mật rỉ đường được bổ sung vào đất trồng để tăng thêm hoạt tính sinh học của đất. Nó cũng được dùng trong sản xuất cây trồng thủy canh để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng. Ngoài ra, mật rỉ còn được dùng làm nguồn thức ăn trong nuôi cấy vi sinh, làm phân chuối trứng sữa, làm enzyme sinh học GE, …
Hiện nay, ứng dụng phổ biến nhất của rỉ đường trong ngành nông nghiệp chính là ủ phân hữu cơ và nuôi vi sinh.
Cách ủ mật rỉ đường được thực hiện như sau:
Bước 1: Chuẩn bị bể để ủ
Để ủ phân hữu cơ, bạn cần chọn bể ủ có dung tích tương đối lớn, từ 20-120 lít. Việc chọn bể ủ có không gian rộng rãi sẽ giúp cho quá trình đảo trộn phân được dễ dàng hơn. Bạn có thể tận dụng thùng nhựa, thùng gỗ,… có sẵn để làm bể ủ
Bước 2: Chọn vị trí đặt bể ủ
Trong quá trình ủ phân, phân có khả năng sẽ gây mùi nên bạn hãy đặt bể ủ xa nơi sinh hoạt. Tốt nhất là bạn hãy chọn nơi có nhiều nắng để thúc đẩy quá trình phân hủy và thoát nước khi bị rò rỉ nước từ trong bể ra ngoài.
Bước 3: Lựa chọn loại rác thải để ủ phân hữu cơ tại nhà
Để quá trình ủ phân diễn ra dễ dàng, bạn nên chọn các loại rác thải hữu cơ như hoa quả thừa, xác cây, cỏ, bã cà phê, báo giấy, vỏ trứng, mạt cưa, rơm, túi trà lọc,… Lưu ý không nên chọn các loại rác khó phân hủy như đồ nhựa, gỗ đã qua chế biến, các loại xương, thịt của gia súc, gia cầm, vỏ sò vỏ hến, than gỗ, chất béo,….
Bước 4: Ủ rỉ mật
Ủ phân hữu cơ bằng mật rỉ đường
Rải rác hữu cơ thành từng lớp và tưới mật rỉ lên giữa các lớp. Điều này sẽ giúp quá trình ủ phân diễn ra nhanh hơn. Nếu muốn nhanh hơn nữa, bạn cũng có thể bổ sung thêm một ít dung dịch nấm Trichoderma hoặc EM vào giữa các lớp.
Sau khoảng 2 tuần ủ cùng rỉ mật, bạn cần tiến hành trộn đều bể ủ. Giữ cho phân ủ có độ ẩm vừa phải (40-60 %). Để biết bể ủ đủ ẩm không, bạn chỉ cần nắm một nắm hỗn hợp rác hữu cơ.
- Nếu thấy có nước rỉ qua các kẽ ngón tay, bạn cần bổ sung thêm rơm rạ hoặc cỏ khô để cân bằng lại lượng nước cho bể ủ.
- Nếu nắm lại mà khi mở lòng bàn tay ra, bạn thấy rác tơi và rời rạc thì bể ủ đang thiếu độ ẩm, cần bổ sung nước.
- Nếu thấy hỗn hợp kết dính lại với nhau thì độ ẩm đạt yêu cầu.
Khi quá trình ủ hiệu quả, bạn sẽ thấy thoát ra một nhiệt lượng nhất định khi kiểm tra. Nếu bể ủ đạt hiệu quả tốt, bạn có thể sử dụng loại phân bón này chỉ sau khoảng một tháng ủ cùng rỉ mật.
Phân đạt chất lượng tốt sẽ có những đặc điểm sau đây:
- Phân chuyển sang màu nâu đất và có mùi của đất.
- Phân vụn ra và trông giống như mùn, tức là rác đã phân hủy hoàn toàn và có thể đem đi sử dụng.
Rỉ mật đường trong chăn nuôi
Mật rỉ đường chứa khoảng 20% nước, 35% sucroza, 7% glucza, 9% fructoza và một số chất khoáng khác như Fe, Al, Mg, P, K,… Chính vì vậy mà mật rỉ đường được sử dụng để làm thức ăn trong chăn nuôi. Chúng ta có thể trộn rỉ mật với các loại thức ăn khác hoặc pha loãng.
Rỉ mật được trộn vào với thức ăn trong chăn nuôi
Trong công nghiệp
Trong công nghiệp, mật rỉ được dùng trong các ứng dụng sau:
- Là nguồn cacbon cho một số ngành sản xuất công nghiệp.
- Được tẩy trắng bằng magie clorua (MgCl2) và dùng làm chất chống tạo băng.
- Ứng dụng trong sản xuất cồn etylic dùng làm nhiên liệu của động cơ.
- Dùng làm chất lên men trong sản xuất rượu, bia.
- Làm nguyên liệu trong ngành công nghiệp sản xuất bột ngọt, men thực phẩm.
- Dùng để lên men tạo ra các sản phẩm như axit amin, axit citric, nấm men, sử dụng nhiều trong ngành sản xuất gạch ngói.
- Trộn mật rỉ với keo để dùng trong ngành in.…
Ứng dụng của mật rỉ đường trong xử lý nước thải là gì
Mật rỉ đường có khả năng xử lý nước thải, nước nuôi tôm một cách hiệu quả. Cách sử dụng mật rỉ đường trong nuôi tôm chính là bón trực tiếp vào nước. Bạn chỉ cần bón rỉ mật với liều lượng 30l/ha là có thể giảm được nồng độ pH có trong nước ao nuôi tôm, đảm bảo an toàn và không gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển của tôm.
Rỉ mật dùng để xử lý nước nuôi thủy sản
Lưu ý khi chọn địa chỉ mua mật gỉ đường
Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều địa chỉ cung cấp mật rỉ đường. Tuy nhiên bạn cần phải chọn địa chỉ uy tín, được khách hàng đánh giá cao để đảm bảo mình mua được sản phẩm chính hãng, chất lượng, tránh mua phải hàng giả, kém chất lượng, hàng trôi nổi không có xuất xứ rõ ràng.
Hy vọng rằng những thông tin về mật rỉ đường là gì mà chúng tôi vừa chia sẻ sẽ hữu ích với bạn đọc. Nếu bạn có nhu cầu mua hóa chất như nước Javel, PAC, xút, axit HCl,… hãy liên hệ ngay với Hóa Chất Đông Á để mua được sản phẩm chất lượng bạn nhé.