Formaldehyde là gì?
Định nghĩa về formaldehyde là gì?
Formaldehyde là một hợp chất hữu cơ không màu, dễ bay hơi và là anđehit đơn giản nhất. Formaldehyde là một chất khí có mùi hăng mạnh khi ở điều kiện bình thường. H2CO là công thức hóa học của formaldehyde.
Các tên gọi khác của formaldehyde như: fomanđehit, chất formal, methylene oxide, methyl aldehyde, metana,...
Hóa chất formaldehyde dùng để làm gì? Chất formaldehyde trong thực tế được dùng trong nhiều lĩnh vực như trong các sản phẩm thuốc trừ sâu, thuốc sát trùng diệt trùng, các sản phẩm gỗ công nghiệp và các đồ gia dụng, keo, vải chống nhăn. Formaldehyde còn được dùng chủ yếu làm chất tẩy rửa môi trường, nhà cửa, đặc biệt là dung dịch formaldehyde còn được dùng để ướp xác người trong phòng thí nghiệm.
Formaldehyde có độc không? Formaldehyde là một loại hóa chất khá độc, nếu như tiếp xúc với nồng độ formaldehyde quá nhiều và không đúng cách sẽ rất dễ gây ra tình trạng ngộ độc, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng con người.
Hóa chất Formaldehyde có ở đâu?
Tuy là chất độc nhưng formaldehyde cũng là phân tử phổ biến trong vũ trụ, là nguồn gốc của những vật rắn cacbon hữu cơ trong hệ mặt trời. Trong tự nhiên có thể tìm thấy formaldehyde tồn tại sẵn trong gỗ, cà chua, táo, khói động cơ, khói đốt gỗ, khói thuốc lá, khí hóa lỏng và dầu,… Ở dạng nhân tạo thì có thể tìm thấy formaldehyde trong sản phẩm đã qua chế biến như sơn và dầu bóng, gỗ ép, keo, chất bảo quản, cách ly hay chất chống cháy,…
Tính chất của formaldehyde là gì?
Tìm hiểu tính chất của formaldehyde là gì?
Như các hóa chất khác, formaldehyde cũng có tính chất vật lý và tính chất hóa học của mình.
Tính chất vật lý của hóa chất formaldehyde
Hóa chất formaldehyde là hóa chất dễ bay hơi, ở điều kiện bình thường có khả năng chuyển sang thể khí. Formaldehyde không màu, có mùi cay xốc, khó ngửi và tan nhiều trong nước.
Formaldehyde có độ hòa tan trong nước lớn hơn 100g/100ml (nhiệt độ 20 độ C). Điểm nóng chảy của formaldehyde là -117 độ C (156 K) và điểm sôi là -19.3 độ C (253.9 K).
Formaldehyde có tính chất hóa học như sau:
Formaldehyde là anđehit nên cũng sở hữu những thuộc tính hóa học chung của các anđehit (-CHO) như: phản ứng cộng hợp. Phản ứng oxi tạo thành axit. Phản ứng khử tạo hydrocarbon, alcol, amin hóa. Phản ứng cannizzaro có xúc tác bazơ tạo thành metanol và axit formaldehyde mic. Ngoài ra còn có các phản ứng hóa học có sự tham gia của liên kết -CH.
Formaldehyde anđehit là chất có ái lực điện tử electrophin, nên nó có thể tham gia phản ứng thế thơm ái lực điện tử với các hợp chất thơm, hoặc có thể cùng các anken tham gia các phản ứng cộng ái lực điện tử.
Điều chế sản xuất formaldehyde như thế nào?
Điều chế sản xuất formaldehyde như thế nào?
Ngày nay có khá nhiều cách để điều chế sản xuất được formaldehyde
Trong ngành công nghiệp thì chất formaldehyde được tạo ra bằng cách oxy hóa methanol ở 250 độ C, điều kiện kèm theo chất xúc tác là hẩu lốn của sắt oxit với molypden, vanadi hay bạc kim loại. Điều chế như phương trình sau:
CH3OH + 1/2O2 -> H2CO + H2O
Nếu dùng gốc bạc kim loại làm chất xúc tác thì quá trình tạo ra formaldehyde sẽ phải trải qua 2 giai đoạn, vì gốc bạc hoạt động ở nhiệt độ cao khoảng 650 độ C. Phản ứng đầu giống ở trên còn phản ứng sau khử hidro như sau:
CH3OH -> H2CO + H2
Chất formaldehyde còn được sản xuất bằng cách thức khác như chuyển hóa ethanol thay vì methanol thường ngày, tuy nhiên cách sản xuất này không có gia trị thương nghiệp lớn.
Ứng dụng của hóa chất formaldehyde trong đời sống
Formaldehyde được ứng dụng trong 3 phương diện lớn như sau
Formaldehyde ứng dụng trong phương diện công nghiệp sản xuất
Có tác dụng liên kết với cellulose của gỗ để tạo nên độ bền, hóa chất formaldehyde là thành phần chính của các loại keo được dùng trong công nghiệp chế tạo gỗ. Formaldehyde trong keo còn có tính kết dính mạnh nên có thể tăng cường độ cứng, chống ăn mòn, chống côn trùng mối mọt và giữ được hình thái tấm ván được rắn chắc hơn.
Chất formaldehyde được dùng rộng rãi trong công nghiệp dệt, nhựa, chất dẻo. Trong giấy, sơn, mỹ phẩm, thuốc nhuộm tóc, keo dán, thuốc nổi, sản phẩm làm sạch, mực máy photocopy,…
Chất formaldehyde còn được dùng trong nông nghiệp và thủy sản vì có tính khử trùng rất cao. Formaldehyde được tạo thành dạng bọt xốp dùng để sản xuất vật liệu cách nhiệt hay đúc thành các sản phẩm theo khuôn. Một nửa sản lượng tiêu thụ của formaldehyde đến từ việc sản xuất nhựa.
Ứng dụng của formaldehyde trong ngành công nghiệp bảo quản
Chất bảo quản của Formaldehyde trong thực phẩm giúp các loại bánh phở, bún, hủ tiếu, bánh ướt kéo dài thời gian không bị ôi thiu nhờ việc dễ dàng phối hợp với các protein tạo thành những hợp chất bền. Ngoài ra còn được dùng chống cặn trong bia vì có giá thành thấp.
Formaldehyde trong ứng dụng y học
Có một loại chất được sử dụng nhiều trong y học để diệt vi khuẩn, diệt trùng, đóng vai trò là dung môi bảo vệ các mẫu thí nghiệm cơ quan cơ thể người, ướp xác,…là formaldehyde mon hay fomalin. Nó chính là dung dịch formaldehyde chiếm 40% hay 37% khối lượng.
Tác hại của formaldehyde đối với con người
Tác hại của formaldehyde đối với con người
Chất formaldehyde đã được Tổ chức Y tế Thế giới WHO liệt kê vào loại hóa chất độc hại đối với sức khỏe con người. Thậm chí còn nguy hiểm hơn khi formaldehyde có thể gây ung thư các cơ quan của cơ thể người khi cơ thể người không có cơ chế để đào thải formaldehyde. Cụ thể formaldehyde ảnh hưởng như sau:
Hít phải chất formaldehyde trong thời gian ngắn có thể gây kích ứng mắt và màng nhầy làm chảy nước mắt, đau đầu và có cảm giác khó thở, nóng họng.
Trong trường hợp tiếp xúc với formaldehyde lâu hơn sẽ gây ra tác hại nghiệm trọng cho hệ thống hô hấp và da, gây nên các bệnh về bạch cầu,…
Đối với phụ nữ có thai formaldehyde có thể gây sai lệch biến dị các nhiễm sắc thể và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
Việc formaldehyde gây ung thư đã được chứng minh nếu đưa formaldehyde vào trong cơ thể người, nên đã bị cấm sử dụng trong chế biến thực phẩm từ lâu. Nếu dùng formaldehyde trong thực phẩm sẽ gây ra nguy hiểm như nhiễm độc, ung thư.
Các cách phòng ngừa formaldehyde là gì?
Cùng tìm hiểu sâu hơn về ngưỡng nồng độ formaldehyde, biểu hiện khi bị ngộ độc khí formaldehyde và cách phòng ngừa sau đây.
Giới hạn nồng độ formaldehyde được cho phép:
Đối với lĩnh vực gỗ công nghiệp, nồng độ formaldehyde tiêu chuẩn E0 là nhỏ hơn 0.0004 mg/lít. Với tiêu chuẩn E1 là từ 0.4 mg/lít đến 1.5 mg/lít. Và tiêu chuẩn E2 là lớn hơn 1.5 mg/lít. Ít hơn 2ppm là giới hạn an toàn cho con người trong không khí.
Biểu hiện khi bị ngộ độc khí formaldehyde
Nếu bị nhiễm formaldehyde nặng qua đường hô hấp hay tiêu hóa sẽ xảy ra các hiện tượng sau đây: các tế bào bị hoại tử, viêm loét. Nôn mửa ra máu, tiêu chảy hay tiểu ra máu và nặng hơn có thể gây tử vong trong vài phút do trụy tim mạch. Còn có các triệu chứng đau bụng, ói mửa, tím tái khác kèm theo. Liều lượng formaldehyde có thể gây chết người là 30ml.
Cách phòng ngừa ngộ độc formaldehyde
Người tiêu dùng có thể nhận ra sản phẩm có chứa nhiều formaldehyde khi ngửi thấy mùi rất khó chịu do formaldehyde bốc hơi. Tuy nhiên sẽ không phân biệt được nếu có quá ít hàm lượng formaldehyde.
Người tiêu dùng có thể chủ động phòng ngừa bị ngộ độc formaldehyde bằng cách hạn chế sử dụng cùng 1 loại sản phẩm trong thời gian dài, để tránh tích lũy độc chất trong cơ thể.
Nên hạn chế sử dụng các sản phẩm có chứa formaldehyde trong nhà để tránh tối đa tác hại. Nếu có điều kiện nên dùng gỗ tự nhiên để đảm bảo an toàn cho trẻ nhỏ.
Sử dụng máy đo chuyên dụng để tự kiểm tra nồng độ formaldehyde.
Trên đây là tổng hợp của Hóa chất Đông Á về định nghĩa formaldehyde là gì, tác hại của formaldehyde đối với con người và cách để phòng ngừa ngộ độc formaldehyde. Hy vọng đã mang đến cho bạn những kiến thức bổ ích về hóa chất độc hại này.