Giải đáp hiện tượng phú dưỡng là gì?
Cách nhận biết hiện tượng phú dưỡng
Hiện tượng phú dưỡng là biểu hiện của nước ao hồ, vùng nước ven biển… bị ô nhiễm do tiếp nhận các chất dinh dưỡng dư thừa khi hàm lượng photpho lớn hơn 20µg/L và hàm lượng nitơ lớn hơn 50µg/L. Photpho và nitơ trong nước có nguồn gốc từ phân bón, nước thải tồn đọng, chất thải của các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp, nước thải sinh hoạt
Đặc điểm của hiện tượng là nguồn nước chuyển sang màu xanh do sự phát triển mạnh của tảo, rêu. Ban đầu trong nước chỉ có những mảng xanh nhỏ, nếu không xử lý thì toàn bộ nước chuyển màu. Khi rêu và tảo sản sinh với số lượng lớn trong thời gian ngắn sẽ làm nước bị ô nhiễm, trở nên đục do mất cân bằng môi trường.
Quá nhiều phú dưỡng trong nước sẽ dẫn đến hiện tượng nở hoa với mức độ tập trung lớn. Trong nước có thể có vài triệu tế bào tảo trên 1ml. Cùng với đó, các loại động vật trong nước chết nổi trên bề mặt làm ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Nguyên nhân hiện tượng phú dưỡng hóa
Hiện tượng phú dưỡng hóa đang ngày càng được đẩy nhanh bởi tác động của con người. Trên thực tế, chúng ta có rất nhiều hành động là nguyên nhân gây ra phú dưỡng nước.
Nguyên nhân hiện tượng phú dưỡng hóa
Do sản xuất nông nghiệp
Theo số lượng của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, năm 2020 nền nông nghiệp nước ta sử dụng khoảng 7,6 triệu tấn phân bón hóa học. Phân bón đã trở thành thành phần không thể thiếu để thúc đẩy quá trình phát triển của cây trồng nên tình trạng lạm dụng ngày càng gia tăng.
Trong khi cây trồng chỉ hấp thụ 1 lượng nhất định nhưng liều lượng phân bón vượt quá giới hạn. Lượng phân bón dư thừa theo dòng chảy tràn về các ao hồ, sông ngòi hoặc tồn động trong đất, thẩm thấu đến nguồn nước, bay vào không khí.
Nước thải
Các loại chất thải từ nước thải nhà máy, khu công nghiệp, xí nghiệp, khu dân cư… còn tồn dư các thành phần dinh dưỡng. Đa phần lượng nước thải này sẽ theo đường cống, chảy thẳng vào ao hồ, hoặc ngấm vào nguồn nước.
Mặt khác sự gia tăng của dân số toàn cầu cũng làm tăng thêm lượng chất thải chứa nito và photpho ra môi trường. Từ đó tình trạng phú dưỡng hóa ngày một nghiêm trọng hơn.
Nhiên liệu hóa thạch
Nhiên liệu hóa thạch có trong tự nhiên như than, dầu nhiên liệu, khí tự nhiên, hydrocacbon được sử dụng rộng rãi trong sản xuất, giao thông vận tải, sản xuất điện năng, nông nghiệp…đã giải phóng khí thải vào không khí và nguồn nước. Kết hợp các hoạt động công nghiệp, các phương tiện giao thông, nhà máy điện than… là nguồn gây ô nhiễm nitơ gây phú dưỡng.
Nước mưa
Không khí có chứa thành phần nitơ, cùng với các hoạt động của con người đã tạo tạo ra lượng nitơ dư thừa đáng kể. Khi gặp nước mưa nitơ lắng đọng và chảy vào môi trường đất đổ ra ao hồ, vùng nước xung quanh. Lượng nước mưa lớn kéo theo các hiện tượng như sạt lở, xói mòn mang theo dưỡng chất trong đất đổ vào nguồn nước gây phú dưỡng hóa.
Hiện tượng phú dưỡng hóa do nguyên nhân khách quan
Hiện tượng phú dưỡng hóa do nguyên nhân khách quan gây ra
Một nguyên nhân khách quan gây ra phú dưỡng hóa có thể kể đến là khả năng tự lọc kém của nước hồ ao. Trong hồ ao luôn có các vi sinh vật tự nhiên đảm nhận vai trò cân bằng sinh thái, tạo ra dưỡng chất. Khi dưỡng chất quá nhiều không tiêu thụ hết sẽ bị dư thừa và gây ra phú dưỡng hóa.
Tác động của hiện tượng phú dưỡng hóa
Hiện tượng phú dưỡng gây ra nhiều hậu quả cho môi trường tự nhiên, làm mất cân bằng sinh thái và gây tác hại cho con người. Cụ thể:
Giảm oxy trong nước
Tảo có vai trò là thiết bị cung cấp oxy trong nước nhờ quá trình quang hợp trong điều kiện có ánh sáng. Tuy nhiên khi tảo chiếm lượng lớn trong nước ao hồ, ban đêm hoạt động hô hấp làm hao hụt lượng lớn oxy gây ra sự cạnh tranh với sinh vật khác.
Mất cân bằng sinh thái
Phú dưỡng cũng là nguyên nhân làm suy giảm hệ sinh thái dưới nước và ven bờ. Đây là 1 trong những tác động nghiêm trọng nhưng rất khó khắc phục. Ban đầu khi lượng dinh dưỡng trong nước nhiều các loài sinh vật cùng nhau phát triển.
Tuy nhiên sau 1 thời gian dài, tảo chiếm không gian ngăn các vi sinh vật khác tiếp cận với oxy và ánh sáng mặt trời. Phần tảo chết đi trong nước chết đi sẽ chìm xuống tầng sâu hơn làm chết các vi sinh vật khác.
Gây mùi hôi thối
Nước bị phú dưỡng thường có dòng chảy thấp, lưu lâu hơn và thường bốc mùi hôi thối. Đây là mùi phát sinh từ nước kết hợp với mùi các sinh vật chết. Nước trong ao hồ không còn trong mà chuyển sang màu xanh, màu đen hoặc xám đặc trưng, tảo dày đặc trong nước làm mất mỹ quan môi trường.
Nước ô nhiễm là môi trường tốt cho các loại vi sinh vật gây bệnh phát triển, làm ô nhiễm môi trường nước và môi trường sống xung quanh. Trong trường hợp sử dụng nước ngầm, nguồn nước gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Giảm chất lượng nước
Phú dưỡng hóa làm thành phần hóa học của nước thay đổi nghiêm trọng, môi trường nước thiếu oxy, hình thành các vi sinh vật thiếu khí. Quá trình phân hủy hữu cơ diễn ra mạnh mẽ sinh ra các chất tự do độc hại làm giảm chất lượng nước.
Cách cải tạo hiện tượng phú dưỡng hiệu quả
Như vậy phú dưỡng hóa gây ra nhiều tác động xấu cho môi trường nước ao hồ, môi trường sống, mạch nước ngầm. Chúng ta có thể áp dụng biện pháp hạn chế phú dưỡng hóa như thế nào? Phú dưỡng tăng chủ yếu là do nguyên nhân nguồn dinh dưỡng trong nước tăng. Do đó áp dụng một số cách cải tạo dưới đây sẽ mang lại hiệu quả.
Sử dụng trạm xử lý nước thải
Phú dưỡng hóa là vấn đề phức tạp nên việc quản lý và hạn chế cần sự chung tay của nhiều người. Chúng ta nên cùng nhau bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước ao hồ xanh, sạch. Biện pháp xây dựng và sử dụng trạm xử lý nước thải mang đến nhiều hiệu quả cho cộng đồng. Kiểm soát, thu gom nguồn nước thải đến trạm xử lý, từ đó tạo nên không gian sạch để góp phần bảo vệ sức khỏe mọi người xung quanh.
Sử dụng thực vật thủy sinh
Để loại bỏ phú dưỡng, chúng ta có thể sử dụng thực vật thủy sinh. Thực vật thủy sinh còn có tác dụng tốt trong loại bỏ vi tảo, kim loại có trong nước. Công nghệ này có chi phí thấp, thân thiện với môi trường mang lại hiệu suất cao, có thể ứng dụng trên diện rộng.
Sản xuất sạch hơn
Để giảm thiểu xả thải ra môi trường, chúng ta nên nghiên cứu và áp dụng các biện pháp sản xuất sạch hơn. Khuyến khích ngành nông nghiệp sử dụng các loại phân hữu cơ, hạn chế phân hóa học ít gây tác động xấu đến môi trường.
Bên cạnh đó nên thực hiện trồng cây gây rừng, trồng cây ven ao hồ, kênh rạch để giảm hiện tượng xói mòn, rửa trôi, sạt lở chất dinh dưỡng vào trong nước.
Xử lý bùn đáy
Để giảm tác động tiêu cực của phú dưỡng cần xử lý bùn đáy, giảm thiểu khí độc, mùi hôi và tăng cường oxy trong nước tạo điều kiện cho các sinh vật phát triển.
Trên đây là những chia sẻ của Đông Á về hiện tượng phú dưỡng là gì, nguyên nhân, tác động và cách giải quyết hiệu quả. Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào hãy liên hệ với chúng tôi, các chuyên gia tư vấn luôn sẵn sàng hỗ trợ.